Waarom energiecoöperaties belangrijk zijn voor een eerlijke energietransitie
Door de energietransitie, waarbij we over stappen op fossielvrije en herbruikbare energiebronnen, zijn er verschillende ontwikkelingen ontstaan. Van de opkomst van de elektrische auto tot windmolenparken op zee en innovatieve thuisbatterijen tot de opkomst van energiecoöperaties.
Energiecoöperaties zijn groepen mensen uit een bepaalde geografische regio die samen hun woonwijk/straat/dorp verduurzamen. Anno 2024 telt ons land in totaal 714 energiecoöperaties en is er in 89% van de Nederlandse gemeenten een actief. Hierbij zijn er circa 131.000 deelnemers betrokken en vormen energiecoöperaties een belangrijke schakel in de energietransitie van ons land.
Wat is een energiecoöperatie?
Een energiecoöperatie is een groep inwoners uit een bepaalde wijk die dit samen willen verduurzamen. Dit gebeurt met name door samen energie op te wekken, bijvoorbeeld door collectieve zonnepanelen op het dak van de school, een eigen windmolen in een buurtschap of een gezamenlijke warmteopslag. Hierbij wordt gebruikgemaakt van de rechtsvorm coöperatie die bestaat uit leden en een bestuur.
De leden investeren gezamenlijk in de energievoorziening van hun wijk/gebied, onderhouden deze, regelen het financiële gedeelte en promoten energiebesparing. Daarnaast kijken ze vaak naar de gezamenlijke inkoop van andere energiebesparende producten, zoals isolatie, om geld te besparen.
Het nut van een energiecoöperatie
Energiecoöperaties vervullen verschillende rollen binnen de energietransitie.
Allereerst een duurzame rol: het is een van de meest groene vormen van energielevering. De energie wordt namelijk zowel lokaal opgewekt als geleverd waardoor vraag en aanbod makkelijker gekoppeld kunnen worden.
Daarnaast zorgt een energiecoöperatie voor aandacht en betrokkenheid bij de duurzame transitie. Deelnemers, ofwel leden van de coöperatie, krijgen een stem binnen hun coöperatie en hebben ook voordeel van energiebesparing.
Ook kan een energiecoöperatie zorgen voor een financiële besparing per deelnemer: er kan gezamenlijk worden ingekocht en dus beter worden onderhandeld. Daarnaast kan er gebruikgemaakt worden van verschillende subsidies, zoals de Subsidieregeling Cooperatieve Energieopwekking.
Tot slot biedt een energiecoöperatie mogelijkheden voor mensen die anders buiten de boot dreigen te vallen. Bijvoorbeeld door praktische belemmeringen, zo heeft niet iedereen een geschikt dak voor zonnepanelen, bijvoorbeeld bij een appartementencomplex.
Aandachtspunten bij een energiecoöperatie
Een van de grootste uitdagingen voor energiecoöperaties is het onderhouden van een professionele organisatie. Veel energiecoöperaties beginnen als idee van een aantal vrijwilligers, maar er komt een hoop organisatie bij kijken.
Daarnaast is het niet altijd makkelijk om alle leden te binden en ook te werven, als er verhuizingen zijn. Hoe zorg je voor een strakke administratie en een evenredige baten- en lastenverdeling?
Gelukkig zijn er veel lokale en nationale initiatieven die energiecoöperaties ondersteunen met advies, tools en subsidies. Een daarvan is Hier, ‘’een stichting die mensen in beweging brengt om iets te doen aan het klimaatprobleem’’.
Energiecoöperaties en een eerlijke energietransitie
Energiecoöperaties bieden veel kansen en worden gezien als aanjager van een eerlijke energietransitie, een transitie waar iedereen mee kan.
Enerzijds verlagen ze de drempel voor de deelnemers omdat energiebesparende maatregelen letterlijk dichterbij komen. Anderzijds bieden ze een ingang voor deelnemers die anders geen kans maken, door financiële of praktische belemmeringen.
Al met al zijn energiecoöperaties een belangrijk onderdeel van een sociaal en eerlijke energietransitie. Het zorgt voor verbinding en gezamenlijke voordelen. Wel is ondersteuning van de (lokale) overheid nodig, zo kunnen energiecoöperaties een professionaliseringsslag maken en van waarde blijven.